Żużel-wyścigi motocyklowe na torach zbliżonych kształtem do owalu, jedna z dyscyplin sportów motorowych. Na żużlu zawodnicy ścigają się zazwyczaj przez cztery okrążenia, ze startu wspólnego, pokonując tor zawsze w kierunku odwrotnym do ruchu wskazówek zegara. Wykorzystywane do zawodów żużlowych tory posiadają sypką nawierzchnię, a specjalne motocykle żużlowe nie posiadają skrzyni biegów ani hamulców. Sport ten cieszy się popularnością głównie w Europie, w szczególności w Wielkiej Brytanii, Danii, Szwecji i Polsce.
Polska nazwa żużel oraz popularne określenie czarny sport wywodzą się z czasów, kiedy na torach stosowano jedynie czarne nawierzchnie żużlowe, obecnie wyparte przez specjalne mieszanki granitu. Na świecie sport ten znany jest pod nazwą speedway.
W Polsce za rozgrywki żużlowe odpowiada Główna Komisja Sportu Żużlowego, wydzielona jednostka Polskiego Związku Motorowego. Zmagania ligowe o Drużynowe Mistrzostwo Polski w najwyższej klasie rozgrywkowej, firmowane są przez niezależną spółkę Ekstraliga Żużlowa Sp. z o.o.. Rozgrywki te uważane są za jedną z trzech najsilniejszych pod względem sportowym lig żużlowych świata (obok brytyjskiej i szwedzkiej), oraz najsilniejszą finansowo - polskie kluby żużlowe oferują zawodnikom najwyższe na świecie wynagrodzenia. Od 1990 roku w polskiej lidze regularnie startują obcokrajowcy, w tym ścisła światowa czołówka z Grand Prix. Pierwszy kontrakt podpisał w Polsce czterokrotny IMŚ, Duńczyk Hans Nielsen.
Najbardziej utytułowanymi klubami żużlowymi w lidze polskiej są Unia Leszno (24 medale, w tym 12 złotych), RKM Rybnik (23 medale, w tym 12 złotych), Stal Gorzów Wielkopolski (22 medale, 7-krotne mistrzostwo) oraz Polonia Bydgoszcz (25 medali, 7-krotne mistrzostwo).
Sport żużlowy w Polsce cieszy się znaczną popularnością. Mecze Ekstraligi regularnie odwiedza ponad 10 tysięcy widzów. Pod względem średniej ilości kibiców na jednym meczu, żużel wyprzedza polską Ekstraklasę w piłce nożnej. Jednak zasięg żużla jest bardzo ograniczony - poza ośrodkami sportu żużlowego, rozmieszczonymi głównie w Wielkopolsce, Kujawach, na Śląsku i Podkarpaciu, nie jest praktycznie znany.
W 2006 powołano spółkę Ekstraligę Żużlową Sp. z o.o., która od sezonu 2007 przejęła organizację Ekstraligi (najwyższej klasy rozgrywkowej). Wymogiem nowej spółki było przekształcenie klubów Ekstraligi w sportowe spółki akcyjne oraz spełnienie wymogów licencyjnych, dotyczących głównie płynności finansowej oraz odpowiedniej infrastruktury stadionu (w tym sztuczne oświetlenie oraz dmuchane bandy).
Poza rozgrywkami ligowymi GKSŻ organizuje corocznie inne turnieje mistrzowskie:
- Młodzieżowe Drużynowe Mistrzostwa Polski (do 21 lat)
- Indywidualne Mistrzostwa Polski
- Młodzieżowe Indywidualne Mistrzostwa Polski (do 21 lat)
- Mistrzostwa Polski Par Klubowych
- Młodzieżowe Mistrzostwa Polski Par Klubowych (do 21 lat)
- Złoty Kask
- Srebrny Kask (do 21 lat)
- Brązowy Kask (do 19 lat)
- Eliminacje krajowe do rozgrywek FIM i UEM
- Kryterium Asów Polskich Lig Żużlowych im. Mieczysława Połukarda (Bydgoszcz)
- Memoriał im. Alfreda Smoczyka(Leszno)
- Memoriał im. Edwarda Jancarza(Gorzów Wielkopolski)
- Memoriał Rifa Saitgariejewa (Ostrów Wielkopolski)
- Memoriał im. Eugeniusza Nazimka (Rzeszów)
Zawodnicy startujący w zawodach żużlowych wyposażeni są w specjalny kombinezon wykonany z kevlaru (dawniej skórzany), zabezpieczający przed skutkami upadków oraz uszkodzeniami mechanicznymi. Na lewym bucie żużlowcy posiadają specjalną metalową nakładkę, tzw. "łyżwę", wspomagającą pokonywanie łuków w ślizgu kontrolowanym. Obowiązkowym wyposażeniem zawodnika jest także kask z goglami wyposażonymi w tzw. "zrywki", czyli jednorazowe folie, które można łatwo zrzucić w ciągu trwania wyścigu, aby oczyścić gogle zabrudzone unoszącymi się spod kół fragmentami nawierzchni.
Kolor kasku lub czepka założonego na kask jest ściśle określony przez regulamin danych zawodów, co służy ułatwieniu identyfikacji zawodników w danym biegu. Ponadto, zawodnicy
zobowiązani są do posiadania plastronu (specjalnej kamizelki) z numerem startowym.
Paweł Hlib...
Moim ulubinym zespołem jest CELEUM STAL GORZÓW... a waszym??